VİOP Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası demektir. Vadeli işlem sözleşmelerinin alınıp satıldığı piyasadır. Bu sözleşmelere Türev Araçlar denilmektedir. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası ilk olarak 4 Şubat 2005’te İzmir’de işleme açılmıştır.

VİOP piyasası iki yönlü bir piyasadır. Yani hem yükselişlerden hem de düşüşlerden kazanç sağlama imkânı vardır. VİOP'ta alım yaptığınızda "uzun pozisyon" açmış olursunuz. Buna long pozisyon da denir. Uzun pozisyon açıldıktan sonra fiyat yükselirse kâr edilir, fiyat düşerse zarar edilir.
VİOP'ta hiçbir pozisyonunuz yokken yani alım yapmamışken bile satış yapabilirsiniz. Bu tür bir işlem hisse senedi piyasasındaki açığa satış işlemine benzer. VİOP'ta alım(uzun) pozisyonunuz yokken satış yaptığınızda "kısa pozisyon" yani short pozisyon açmış olursunuz. Short pozisyon açtığınızda piyasa düşerse kâr edersiniz, piyasa yükselirse zarar edersiniz.

VİOP'ta işlem yapabilmeniz için VİOP üyesi bir aracı kurum veya bankada hesap açtırmanız gerekir. Halihazırda aracı kurumunuz veya bankanız aracılığıyla hisse senedi piyasasında işlem yapabiliyor olmanız VİOP'ta da direkt olarak işlem yapabileceğiniz anlamına gelmez. VİOP'ta işlem yapabilmek için aracı kurumunuzla veya bankanızla ayrıca "türev araçlar çerçeve sözleşmesi" imzalamak durumundasınız.

• Hisse senetleri piyasasının aksine kazanç sağlamanız için piyasanın yükselmesi gerekmez. Satış yaparak yani kısa pozisyon açarak düşüşlerden de kazanç sağlayabilirsiniz.
• VİOP’ta işlemler vergiden muaftır, yapacağınız işlemler için vergi ödemezsiniz.
• Küçük miktardaki paralarla büyük pozisyonlar alma ve kaldıraç etkisiyle yüksek kârlar elde etme imkanı sunar.
• VİOP’ta portföyünüzde çeşitlendirme yapabilir ve bu sayede riskinizi yayabilirsiniz.
• VİOP, yatırımcı, üretici, ithalatçı, ihracatçı ve tüm reel sektör için fiyat, kur ve faiz riskine karşı korunma(hedge) imkânı sağlar.
• VİOP risk yönetiminin yanı sıra ürünlerin ilerde oluşabilecek fiyatları hakkında da fikir verir.

VİOP’da temelde iki nedenle işlem yapılır. Bunlardan birincisi korunma(hedge) amacıyla yapılan işlemlerdir. İkincisi ise spekülatif işlemler yani fiyat hareketlerinden para kazanmak amacıyla yapılan işlemlerdir.

Spekülatif açamlı işlem yaparken amaç piyasada oluşan yükseliş veya düşüşlerden kazanç sağlamaktır. Eğer yatırımcı piyasanın yükseleceğini düşünüyorsa alım yapar yani uzun(long) pozisyon açar. Eğer piyasanın düşeceğini düşünüyorsa satış yapar yani kısa(short) pozisyon açar.

Korunma amacıyla işlem yaparken amaç elde bulunan bir varlığın veya borcun değerinin zamanla değişmesini engellemektir. Amaç kazanç sağlamak değil elde bulunan varlığın veya borcun değerini muhafaza etmektir. Örneğin bir şirketin dolar borcu olduğunu ve borcun vadesinin de 2 ay olduğunu varsayalım. İki ay sonra doların TL karşısındaki değerinin ne olacağını bilmek mümkün değildir. Dolayısıyla şirket risk almış olur. İşte bu noktada VİOP piyasasının kullanılması gündeme gelecektir. Şirket VİOP piyasasında borcunun onda biri kadar bir teminatla borcu kadar dolar alımı yaparak riskini minimuma indirebilir. Eğer 2 aylık zaman diliminde dolar yükselirse şirketin TL bazında borcu da yükselecektir ancak diğer taraftan şirket VİOP piyasasında dolar kontratında açmış olduğu uzun(alım) pozisyon nedeniyle de kâr elde edecektir. Borçtaki artış ile VİOP’da elde edilen kâr birbirini yaklaşık olarak yok edecek ve şirket bu 2 ay sonunda TL bazında kar ya da zarar etmeyecektir. Burada dikkat edilmesi gereken hayati nokta şudur: VİOP piyasasında 1/10 kaldıraç söz konusu olduğundan dolar borcuna karşılık olarak sadece borcun onda biri kadar bir teminat göstererek dolardaki artışlardan etkilenmemenin yolu bulunabilmiştir. Bu 2 aylık sürede doların TL karşısında düşmesi durumunda ise şirketin borcunda TL bazında düşüş olurken diğer taraftan VİOP’daki dolar kontratında uzun(alım) pozisyon açılmış olmasından dolayı zarar edilecektir. Yine benzer şekilde borçtaki düşüş ile VİOP’daki kayıp birbirini götürecek ve şirket yine borcunun 2 ay boyunca TL bazında değerini sabit tutabilmiş olacaktır.

Benzer şekilde spot hisse senedi piyasasında yapılan alımlarla oluşturulmuş bir portföy de yine VİOP sayesinde korunabilir. Hisse senedi piyasasında yatırımcı alım yapar ve piyasanın yükseleceğini düşünür. Oysa piyasalar her zaman beklendiği yönde gitmezler. Bu nedenle hisse senedi piyasasında alım yapan bir yatırımcı aynı zamanda VİOP piyasasında da satış yapmak suretiyle hisse senedi piyasalarında oluşabilecek geçici geri çekilmelerden kendisini korumuş olacaktır. Hisse senedi piyasası düşerken buna paralel olarak VİOP piyasası da düşüş sergileyecektir ve hisse senetlerinden oluşan zarar VİOP’dan elde edilen kârla bertaraf edilecektir. Burada yine hayati nokta 1/10 kaldıraç oranıdır. Kaldıraç sayesinde hisse senetlerinde açılan pozisyonun sadece onda biri kadar bir teminatla, hisse fiyatlarının düşüşüne karşı korunma sağlanmış olacaktır.

VİOP piyasasında VİOP30(imkb30), VİOP100(imkb100), VİOPDolar(dolar), VİOPAltın(altın), VİOPEuro(euro), buğday ve pamuk sözleşmeleri işlem görmektedir. En çok işlem gören sözleşmeler ise VİOP30 ve VİOPDolar kontratlarıdır.

VİOP’da belirli bir anda farklı vadelerdeki 3 ayrı sözleşme işlem görmektedir. Örneğin mart ayı içerisindeyken Nisan, Haziran ve Ağustos sözleşmeleri işlem görmektedir. Bunlar 3 farklı ürüdür ve tıpkı 3 farklı hisse senedi gibi alınıp satılabilirler. Nisan sonu geldiğinde Nisan vadeli ürün ortadan kalkacaktır ve Ekim vadeli kontratlar işlem görmeye başlayacaktır. Fakat her halükarda piyasada işlem gören vadeli kontratların sayısı 3 olacaktır. En yakın vadeli kontratlar en fazla işlem görenlerdir. Konu fiyat hareketlerinden kâr elde etmek olduğunda(spekülatif işlem) yatırımcılar genellikle en çok işlem gören kontratta, yani en yakın vadeli kontratta işlem yapmayı tercih etmektedirler. Spekülatif amaçlı işlem yaparken VİOP'un vadeli yapısının aslında bir önemi yoktur. Tek bilinmesi gereken alınıp satılmakta olan ürünün bir son tarihinin bulunduğu ve o tarih geldiğinde artık bir sonraki sözleşmeye geçilmesi gerektiğidir. Her zaman en yakın vadeli sözleşmede işlem yapmak isteyen bir yatırımcı örneğin Nisan sonu geldiğinde artık Nisan sözleşmesinde işlem yapamayacağından Haziran vadeli sözleşmede işlem yapmaya başlamak durumundadır.

VİOP'taki ürünlerin herbirinin dayanak varlığı mevcuttur. Örneğin VİOP30'un dayanak varlığı spot hisse senedi piyasasındaki İMKB30'dur. VİOPDolar'ın dayanak varlığı ise Dolar kurudur. VİOP ürünlerinin fiyatları pratikte dayanak varlıkların fiyatlarına bağlıdır. Örneğin hisse senedi piyasasındaki İMKB30'un değeri arttığında VİOP30'un değeri de genellikle artar. Benzer şekilde İMKB30'un değeri düştüğünde genellikle VİOP30'un değeri de düşer. Hernekadar İMKB30'un fiyatı VİOP30'un fiyatını yakından etkiliyor olsa da İMKB30'un fiyatı ile VİOP30'un fiyatı arasında hemen hemen her zaman belirli bir fiyat farkı vardır. Bu fark gün içinde artabilir veya azalabilir. Bununla birlikte bazı zamanlar İMKB30 artsa bile VİOP30'un artmadığı veya tersinin yaşandığı durumlar da söz konusu olabilir. İMKB30'un fiyat hareketi VİOP30'a gecikmeli olarak da yansıyabilir. Özetle belirtmek gerekirse VİOP ürünlerinin fiyatları dayanak varlıkların fiyatlarını belirli bir fiyat farkı ile izlerler ancak birebir aynı değillerdir ve birebir aynı şekilde hareket etmezler. Fakat dayanak varlığın fiyatından büsbütün bağımsız da hareket etmezler. 

VİOP30 sözleşmelerinde 1 kontrat(lot) uzun veya kısa pozisyon açmak için 750 TL teminat gerekmektedir. Bu durumda VİOP30 sözleşmelerinin her 1000 puanlık hareketinde 100 TL kazanılacak ya da kaybedilecektir. VİOP piyasasındaki kar ya da zararlar hesaplanırken hisse senedi piyasasındaki gibi kar/zarar yüzdeleriyle hareket etmek, VİOP piyasasının yapısı gereği uygun olmayacaktır. Bunun yerine hareketin puan cinsinden büyüklüğüne bakarak yukarıda verilen yöntemle kâr veya zararın hesaplanması en doğru yoldur. VİOP30'da 10 kontrat ile işlem yapıldığında alım yapılan fiyat ile satış yapılan fiyat arasındaki puan farkı kadar TL bazında kâr ya da zarar edilir. Örneğin VİOP30'da 10 kontrat uzun pozisyon(alım) açıldıktan sonra fiyat 1000 puan yükselirse(örneğin 67000'den alıp 68000'den satmak gibi) komisyon hariç 1000 TL kâr elde edilir. Benzer şekilde kısa pozisyon(satım) açıldıktan sonra fiyat 1000 puan düşerse yine komisyon hariç 1000 TL kâr elde edilir. VİOP piyasasında kârlar da zararlar da yüksek olma eğilimindedir. Çünkü piyasa kaldıraçlı bir piyasadır. 7500 TL teminat ödeyerek 10 adet VİOP30 sözleşmesini 67000 puandan alıp 68000'den satan yatırımcı komisyon hariç 1000 TL kazanırken bu kazanç, yatırılan teminata göre %13,3'lük bir kazanca tekabül eder. Yani VİOP30'un sadece 1000 puanlık hareketinden %13,3 kazanç sağlanmış olur.

Yatırım Teknolojileri olarak VİOP piyasasında işlem yapan yartırımcıların kolaylıkla kullanabileceği İdealist isimli otomatik işlem yapan robot programımızı geliştirdik ve yatırımcıların hizmetine sunduk. Piyasalarda doğru zamanda ve doğru yerden alım-satım yapmak hayati öneme sahiptir. Bununla birlikte istikrarlı, disiplinli ve teknoloji temelinde profesyonelce yatırım yapabilmek de son derece önemlidir. İdealist programı çok uzun süren denenmişliğe sahip, yüksek kazanç potansiyeli sunan, yıllardır kullanılmakta olan gelişmiş bir AL-SAT işlem robotudur. Tamamen otomatik çalışarak yatırımcıların piyasalarda zahmetsizce işlem yapabilmelerine imkân sağlar.

İdealist VİOP robotunun performans raporlarını incelemek ve ayrıntılı bilgi almak için tıklayınız
VİOP hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız